VAK410: HET ONTSTAAN

Een aantal jonge Ajaxsupporters zijn van mening dat de sfeer bij Ajax wedstrijden in de Arena Ajax onwaardig is en dat hier wat aan moet veranderen. Er is geen plek voor de jonge supporters die willen staan en zingen. De F-side kent al jarenlang een wachtlijst en aan de Noordzijde van het stadion is het maar een dode boel.

Onder inspanning van de jonge Ajacied Karel, wordt via internet aan alle Ajacieden die meer sfeer willen in de Arena een oproep gedaan. Het is de bedoeling om op 26 januari 2001 bij het Amstel Cup duel Ajax-Vitesse, naar 114 te komen om daar sfeer te maken. Ondanks het verlies (1-2 na verlenging) en de daarop volgende beker uitschakeling kan er gesproken worden van een redelijk succes, want de sfeer op 114 zat er goed in. Ook Ajax staat positief tegenover het plan om ook aan de Noordzijde van de Arena meer sfeer te creëren. De initiatiefnemers krijgen de toezegging om een gesprek te voeren met het Sfeerteam. De datum 26 januari 2001 is na enkele tijd gezien als de officiële oprichtingsdatum van VAK410!

De ‘Ajax Ultras’

De groep besluit om de naam ‘Ajax Ultras’ aan te nemen en op 8 februari komt de site ajaxultras.nl online. De volgende dag wordt een oproep gedaan om bij de eerstvolgende thuiswedstrijd (Ajax- Willem II op 11 februari) massaal naar vak 415 (pal naast het uitvak) te komen om vanuit daar Ajax aan te moedigen. Ook fanzine ‘De Ajax Ster’, oftewel DAS, besteedt vaak aandacht aan de ontwikkelingen van het vak. De wedstrijd tegen Willem II is voor de ‘Ajax Ultras’ geen succes, de opkomst is laag. Er wordt vervolgens wel een succesvol gesprek gevoerd met het Sfeerteam.

Voor Ajax- FC Utrecht wordt twee weken later (op 25 februari) een nieuwe oproep gedaan, dit keer is de opkomst veel hoger en wordt de opvallend stille Utrecht aanhang het stadion uitgezongen.

Vervolgens is het even wachten tot de volgende thuiswedstrijd. Maar op 18 maart 2001 bereiken de ‘Ultras’ het hoogtepunt van het seizoen met de 9-0 overwinning op Sparta. Na Ajax – Sparta wordt een nieuw gesprek met het Sfeerteam gehouden waaruit naar voren komt dat de ‘Ajax Ultras’ mogen plaatsnemen in VAK410.

Op 8 april, precies drie weken later, staat de thuiswedstrijd tegen Psv op het programma. Zowel vak 414 als 415 staat nagenoeg vol. Toch wordt het een zwarte dag. Om te beginnen zijn er de vele ruzies met medesupporters die zich er over opwinden dat er opeens jonge fanatiekelingen op de plaats staan waar zij al jaren een seizoenskaart hebben. Dieptepunt is de arrestatie van medeoprichter Jeroen, die na het slopen van een stoeltje met veel overmacht door de ME wordt gearresteerd en naast een boete een stadionverbod van 6 maanden krijgt opgelegd.

Hierna gaat het bergafwaarts met de ‘Ajax Ultras’. De thuiswedstrijden tegen NAC, Vitesse, Feyenoord en AZ trekken veel minder volk in de vakken 414 en 415, mede doordat Ajax een groot aantal WWS-ers (hardhandige beveiligingsdienst uit die tijd) inzet die daadkrachtig optreden tegen alle supporters die niet braaf op hun stoeltje gaan zitten.

Er wordt een nieuwe start gemaakt, op 19 augustus 2001, wanneer de eerste wedstrijd in VAK410 (Ajax – Roda) op het programma staat. Er is plek voor zo’n 400 jonge supporters in de leeftijd van 16 tot 20 jaar. In het begin wordt er door de overige Ajax supporters sceptisch tegen VAK410 aangekeken. Het merendeel is van mening dat dit initiatief geen lang leven beschoren is en vanwege de leeftijdsgroep is de term ‘kindervak’ een veelgehoorde kreet. Nu, 10 jaar later heeft VAK410 bewezen bepaald geen eendagsvlieg te zijn.

De naam VAK410

Door de initiatiefnemers van de sfeer makende groep aan de Noordzijde van de Arena wordt besloten om gewoon VAK410 als naam aan te nemen. Net zoals bij zoveel fanatieke aanhangen wordt gewoon de naam van het vak gebruikt, omdat dit simpel, logisch en makkelijk te onthouden is. Ook de F-side heet nog steeds F-side terwijl de naam ontleend is aan het gelijknamige vak F uit het vorige Ajax stadion De Meer. In de volksmond wordt VAK410 al snel het ‘sfeervak’ genoemd. Hierdoor denken een hoop supporters dat het een gemaakt, door het Ajax-bestuur opgezette groep is die even denkt het stadion op te kunnen zwepen. Dit is absoluut niet het geval, VAK410 bestaat stuk voor stuk uit supporters die er veel tijd en geld in steken om Ajax te zien spelen en fanatiek aan te moedigen.

Internet heeft altijd een belangrijke rol gespeeld voor VAK410. De eerste oproepen om met de Amstel Cup wedstrijd tegen Vitesse naar 114 te komen zijn via internet gedaan. En momenteel is de website van VAK410 de absolute spreekbuis van het vak, waar foto’s van alle uit- en thuiswedstrijden worden geplaatst en het laatste nieuws van VAK410 te lezen is. Een site voor en door rasechte 410-ers. Bovendien wordt het forum gebruikt voor het bespreken van alle zaken die van belang zijn voor VAK410.

VAK410 kende in het verleden een aparte groep die Tifosi genoemd werd. De Tifosi waren op het vak te herkennen aan speciale rode petjes. Deze 410-ers hielden zich bezig met het visuele gedeelte van de sfeer op het vak. Gezamenlijk waren zij verantwoordelijk voor het bedenken, voorbereiden en uitvoeren van sfeeracties met doeken, vlaggen, bandieri’s en spandoeken. De groep bestaat uiteraard nog steeds en is in de loop der jaren alleen maar groter en beter geworden. De naam Tifosi wordt echter niet meer gehanteerd.

TIFO

Aan het begin van de 21e eeuw werden een aantal jongens gegrepen door het Ultra virus. Gevonden foto’s op het internet van de Fossa dei Leonie (AC Milan 1968-2005) en een stuk in ‘De Ajax Ster’ over de bende van Milaan trokken aandacht. Gefascineerd ging men verder op onderzoek uit en bezocht meerdere malen Italië. Het ging zelfs zo ver dat men verliefd werd. Verliefd op de vlaggen, de spandoeken, het vuurwerk, de kracht en de magie. Dit gevoel werd alleen maar sterker, men ontdekte de ene groep na de andere.

Zoals elke cultuur is ook de Ultra cultuur niet zomaar iets, het is belangrijk om de oorsprong te kennen en te plaatsen. Zoals je begrip van de cultuur is, zo zal ook je know-how zijn, bovendien als je echt van iets houdt dan wil je daar alles over weten. Al vrij snel werden Italiaanse teksten vertaald naar het Nederlands. Hier kwamen prachtige zinnen uit voort waarin de Ultras hun liefde verklaarden voor de club, de kleuren en de stad. Een opmerkelijke, en inmiddels ingeburgerde, term die gebruikt wordt is “Liberta per gli Ultras”, ofwel vrijheid voor Ultras. Leven zoals het leven bedoeld is, vrij zijn. Niet gebonden zijn aan bepaalde codes die opgelegd worden door hogere heren. Zelf de materialen kiezen om je artistieke hoogstanden op de tribune te tonen zonder enige begrenzingen. Iets wat vele inspireerde en aansprak.

Op de Nederlandse tribunes waren er toentertijd weinig tot geen elementen te vinden zoals deze in Zuid-Europa onlosmakelijk verbonden zijn met het voetbal. Slechts in Enschede was er zo af en toe iets nieuws te bewonderen. In 2001 was er een nieuw fanatiek vak geboren in Nederland: VAK410. Voorzichtig kwamen de eerste vlaggen, werprollen, spandoeken en bandieri’s te voorschijn. Op het toenmalige forum werden met regelmaat foto’s getoond van prachtige curva’s en werd er met veel bewondering over gepraat. Vaststond dat deze prachtige cultuur ook ooit in Nederland zou gronden.In den beginne viel VAK410 gelijk op vanwege de 400 wit-rood- witte shirts. Het was een ongeschreven regel dat de supporters op VAK410 het thuisshirt trots droegen. Een ander shirt, of zelfs het uit-shirt, was not-done. Op 25 november 2001, tijdens de wedstrijd tegen Psv, werd de eerste TIFO-actie gehouden. Zeven bandieri’s met daarop de letters A F C A J A X werden tijdens de opkomst omhoog gehouden, begeleid door een vlag met het oude logo, een Amsterdamse vlag een aantal fakkels was het plaatje compleet. Waar de eerste actie nog op straat onder bij de hoofdingang werd gemaakt, heeft deze groep zich ontwikkeld tot grootmeesters.

Een Tifo-actie duurt vaak maar 2 minuten, veelal vlak voor de aftrap van de wedstrijd. Het is belangrijk om in die 2 minuten een gevoel te pakken, het vangen van een emotie van dat ene moment. Het is een visuele mogelijkheid om als supportersgroep zijnde op terug te kunnen vallen. Als een vehikel om ten allen tijde je emotie, je woede, frustratie, liefde en verdriet in kwijt te kunnen. Het mooie van een Tifo actie is ook dat zij een bepaalde betekenis hebben op dat moment, iets wat later weer anders geïnterpreteerd kan worden. Dit multi- interpretabel zijn geeft acties vaak nog een extra dimensie.

Amsterdammers, trots als dat wij zijn, zullen altijd zeggen dat wij de beste zijn. In alles. En ook al zijn we het niet op dat moment, toch zijn wij de beste. We willen niet alleen de rest overtreffen, je wilt ook continu jezelf overtreffen. En dat hebben we gedaan. In de afgelopen 10 jaar heeft de kwaliteit van de TIFO-acties zich heel snel ontwikkeld. De acties worden telkens creatiever, origineler, groter en spitsvondiger. TIFO-acties zijn een van de belangrijkste kenmerken, waardoor VAK410 zo groot geworden is.

Een aantal van de grootste acties tot nu toe:

- de Rembrandt-actie met onder andere de nachtwacht (seizoen 2006/2007)

- de Ajax-vaan die van bovenin de tweede ring naar onderin de eerste ring ging (seizoen 2006/2007)

- het horizontale wit-rood-wit doek van 100 meter breed bij 50 meter hoog die de gehele tweede ring bedekte (seizoen 2007/2008)

- de bewegende gokkast waarmee wij uitkeken naar de 3e ster die ooit op ons shirt zal schitteren (seizoen 2007/2008)

- de vier losse megadoeken met A J A X en de daarbij doorlopende choreo (seizoen 2007/2008)

Spandoeken die wat verser in het geheugen liggen:

- het reusachtige eerbetoon aan Bobby Haarms (seizoen 2009/2010)

- het borstbeeld wat mee ging bij de uitwedstrijd naar utrecht (seizoen 2009/2010)

- de Metro-actie waarbij een metro vol VAK410-graffiti uit een tunnel kwam rijden (seizoen 2009/2010)

- de ode aan Rinus Michels (seizoen 2010/2011)

- en uiteraard de acties tijdens de viering van ons 10-jarig bestaan (seizoen 2010/2011)

VAK410 VOCAAL

Dat supporters zich op de tribune verenigen en samen liederen zingen is niet nieuw. Dat hiermee tegenstanders geïntimideerd worden en het ‘thuisvoordeel’ in zijn totaliteit benut wordt, is een grote drijfveer om elke wedstrijd de kelen open te gooien. In de begin jaren van VAK410 werd Ajax uiteraard ook door ons vocaal ondersteund, dit was immers een groot doel: het creëren van geluid vanaf Noord.

De destijds ‘bekende’ Ajaxliederen werden door een aantal bekende jongens ingezet. Hard de eerste woorden schreeuwen en de rest van het vak volgde vanzelf. Na een aantal seizoenen kreeg het vocale aspect op VAK410 meer en meer aandacht. Er werden nieuwe liederen en melodieën geïntroduceerd die in Nederland nog niet eerder klonken. Veelal vonden deze songs hun oorsprong in Italië.

In het seizoen 2003-2004 werd er voor het eerst gebruik gemaakt van een megafoon en het hekje boven de ingang van vak 410. Het bereik door het gebruik van de megafoon werd aanzienlijk vergroot. Niet alleen op 410, of in Amsterdam maar in heel Nederland was dit uniek. Vast stond was het feit dat men er nog flink aan moest wennen. Ook de introductie van nieuwe liederen verliep moeizaam, vaak was er slechts een klein groepje die het volhield. In het seizoen 2004- 2005 werden na de winterstop nieuwe stappen gemaakt, een team van jongens zorgde ervoor dat de songs niet na een halve minuut doodbloedde om vervolgens minutenlange stiltes te laten vallen.

Sindsdien is de koers gezet richting een vocale mentaliteit die past bij een Ultras groepering. Een mentaliteit die inhoudt dat er 90 minuten lang wordt gezongen, ongeacht de stand op het scorebord. Puur uit liefde voor de club, de stad, de kleuren en je groep. Er kwamen meer drums op het vak om de songs langer ritmisch te begeleiden en vele nieuwe melodieën (o.a. uit Zuid-Amerika) werden succesvol geïntroduceerd. Melodieënen songs die inmiddels ook elders in Nederland te horen zijn.

Na een aantal uitbreidingen op de vakken 409 en 410 verhuisde het fanatiekste gedeelte naar het hart tussen 409 en 410. Men stond op een ijzeren buis en hield zich middels een verticaal staande pvc buis vast. Met de rug naar het veld werd het vak aangespoord en gemotiveerd om te blijven zingen. Aangezien het vak dusdanig werd vergroot, had de megafoon onvoldoende bereik.

Ajax was bereid om een geluidsinstallatie toe te staan. Provisorisch werd de installatie gebouwd, twee grote speakers op elk een zware ijzeren buis. Een systeemkast op de omloop en elektriciteitsdraden werden met tape naar de tribune geleid. Ook kwam er een podium op de tribune, waardoor het Capo Team niet meer op het hekje hoefde te staan en zich vast te houden aan een pvc buis. Ondertussen werden de drums uitgebreid van twee naar vier. De groei was met name bij Europese en bekerwedstrijden en een enkele competitie wedstrijd goed en duidelijk te zien. Het was magisch om te zien hoe honderden handen de lucht in gaan, op hetzelfde moment klappen en men eenheid uitstraalt.

Sinds de verhuizing naar de zuidzijde van het stadion nam de vocale kracht van VAK410 serieuzere vormen aan. Door de samenzang met de andere vakken op zuid werden bepaalde wedstrijden zelfs gewonnen. De kracht van duizenden kelen had eindelijk zijn uitwerking op het veld gevonden. Kippenvel. De meerwaarde van een georganiseerde supportersgroepering blijkt uit het winnen van punten op de ranglijst.

Met de verhuizing installeerde Ajax een nieuw professioneel geluidssysteem. Diverse boxen die hangen aan het dak van het stadion, middels een draadloze microfoon vloeit het geluid over de tribune. Het podium heeft zijn definitieve plek gevonden op rij 5 in het midden van vak 424 en vak 425. Het drumteam kreeg ook nieuwe impulsen en werd flink uitgebreid. Met belangrijke wedstrijden creëren zes drummers en enkele snaredrums de ritmes.

In de loop der jaren is VAK410 enorm gegroeid. Waar we vaak veel kritiek te verduren kregen, zijn we door gegaan. Wij hebben ons doel voor ogen nooit laten varen. Nu na 10 jaar hebben wij andere clubs in Nederland geïnspireerd. Er zijn groepen elders door ons opgestaan en weer doodgebloed. We hebben onze mentaliteit laten spreken. Nu krijgen we krediet en aanzien vanuit heel Europa. Bij een voorsprong kan iedereen zingen, maar juist bij een achterstand laten wij ons horen.

5 JAAR VAK410

De wedstrijd Ajax – FC Utrecht stond in het teken van het vijfjarig bestaan van VAK410. Dit werd aangegrepen om een aantal acties uit te voeren op de vakken van 409 en 410. Bij opkomst van de spelers werd een spandoek ontvouwen waarop een grote 5 stond omringd door een laurierkrans. Op het ‘baludoek’ prijkten de jaartallen 2001 en 2006. Naast het spandoek werden 150 bandieri’s omhoog gehouden met daarop de kleuren van Ajax en Amsterdam.

Voor aanvang van de tweede helft werd een tweede actie uitgevoerd. Over de eerste acht rijen werd een spandoek ontvouwen waarop verschillende Ultra’s stonden afgebeeld met bepaalde kenmerken van deze cultuur. Op het ‘baludoek’ stond de tekst: ULTRA MENTALITEIT. Boven het doek was een massa van werplinten, bandieri’s en vlaggen te zien.

Ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan is er ook een speciale dvd uitgebracht onder de naam ‘5 jaar VAK410’. Hierop zijn alle hoogtepunten van het vak tijdens de vijf jaar te zien. Ook word er in het Supportershome een groot feest gegeven met diverse zangers en dj’s.

Spandoeken

Geen supportersgroep zonder eigen spandoek/groepsdoek. Ook op 410 is een groot spandoek niet weg te denken. Het eerste doek op VAK410 was een rood spandoek met daarop de tekst: “410 supports Ajax”. Na zo’n 1,5 jaar komt er een nieuw doek met de tekst: “RED & WHITE FIGHTERS AMSTERDAM”. Het is een mooi doek maar draagt niet de naam van de groep. Daarom wordt het vervangen door een nieuw doek: “ULTRAS VAK 410 ANNO 2001”. Dit spandoek hangt alle thuiswedstrijden onder VAK410.

Ook bestaat het rode spandoek met daarop de witte letters VAK410 al enige jaren. Dit spandoek hing er vrijwel alle thuiswedstrijden, maar is vanwege het formaat voornamelijk geschikt voor uitwedstrijden. Het doek heeft dan ook al in verschillende landen gehangen zoals Italië, Frankrijk, Duitsland, Denemarken en Israël. Speciaal voor het 10 jarig bestaan is er een nieuw balustrade doek gemaakt wat gedurende dit jaar elke wedstrijd voor ons vak zal sieren! VAK410 beschikt daarnaast over vele andere spandoeken om Ajax aan te moedigen. Ook worden er vaak ludieke spandoeken gemaakt die per wedstrijd wisselen.

Verschillende groepen

Na het ontstaan van VAK410 ontstonden er op de Noordzijde tweede ring meerdere groepen. VAK410 zat inmiddels helemaal vol en kende een wachtlijst. Naast het uitvak ontstond 415 Boyz en ook bovenaan 413 ontstond er een groepje. Tussen de drie vakken was er regelmatig samenzang wat voor een leuk effect zorgde. 415 Boyz hielden enkele mooie sfeeracties en hadden net zoals VAK410 regelmatig vuurwerk. 413 stond met name bekend om de schoenen die tijdens de wedstrijd boven de hoofden gehouden werden.

Aangezien VAK410 graag een uitbreiding wilde en de politie, gemeente en Ajax de groepen van 415 en 413 liever zagen verdwijnen zijn de drie samengegaan. Dit betekende voor VAK410 een uitbreiding van 400 plaatsen waardoor ook een groot gedeelte van 409 bij het vak kwam te horen. Ook binnen VAK410 waren er verschillende groeperingen zoals Ultras Originale (UO) en de AFCA Ultras. Deze groepen wilden zich graag onderscheiden van de rest en nog extremer zijn. De groepen richtten zich voornamelijk op het vocale gedeelte. Inmiddels bestaan deze groepen niet meer en is VAK410 één vak/groep.

Verhuizing

De keuze voor VAK410 als vak voor fanatieke supporters werd altijd vreemd gevonden. Er zijn niet veel fanatieke groepen die hun plek in een hoek van het stadion hebben. Meestal is dit achter de goal. Het zicht op het veld en de locatie t.o.v. het uitvak waren goed maar desondanks wilde de groep graag verhuizen naar een andere plek in het stadion. Ook omdat hier meer mogelijkheden tot uitbreiding zouden zijn.

Het oog viel op vak 428, een vak recht achter de goal en boven de F-side. Na onderzoek bleek dit helaas niet haalbaar te zijn. Inmiddels zit VAK410 sinds begin van het seizoen 2008- 2009 op de vakken 424 en 425. De naam VAK410 (of ULTRAS VAK410) wordt wel altijd behouden omdat er inmiddels in zowel binnen en buitenland grote naamsbekendheid opgebouwd is. De spelers doen tegenwoordig hun warming-up aan de zuidzijde van het stadion waar nu twee fanatieke groepen Ajacieden te vinden zijn, de F-side en VAK410. Al tijdens de eerste paar wedstrijden was duidelijk te merken dat de verhuizing een positief effect heeft gehad en was er regelmatig samenzang tussen de F-side en VAK410. VAK410 heeft op de nieuwe plek een goede basis om verder door te groeien.

Organisatie

Het succes van VAK410 is voor een groot deel te danken aan de hechte organisatie. Jongens die betrokken waren bij de oprichting en ook het voortouw namen, vormden in het begin het bestuur van de nieuwe supportersgroep.

In de loop der jaren zijn bestuursfuncties over gegaan naar nieuwe jongens. Telkens stroomt er vers bloed door de organisatie. VAK410 is neergezet als een stichting, welke geleidt word door enkele jongens die verantwoordelijk zijn voor de diverse afdelingen. Deze bestuursleden komen maandelijks bij elkaar om de dagelijkse gang van zaken te organiseren.

Een dag stil zitten is er tegenwoordig niet meer bij. Een goede organisatie heeft VAK410 altijd gekend, zonder een goede organisatie zou het vak nooit zo groot geworden zijn.

Het bestuur bepaalt voor een groot gedeelte het gezicht en de activiteiten van VAK410, gesteund door een grote aanhang. Hier wordt gekeken welke activiteiten worden georganiseerd en welke acties uitgevoerd. Of dit nou een TIFO-actie is, een nieuwsbericht op de website, een voetbaltoernooi of het uitbrengen van een dvd en andere merchandise. Het is altijd passend bij de idealen en identiteit van VAK410. Tevens onderhoud het bestuur van de stichting VAK410 namens de seizoenkaarthouders van VAK410 de relatie met Ajax. Op regelmatige basis is er overleg over de voortgang van het vak maar ook over operationele activiteiten. Tevens worden er contacten onderhouden met andere supportersverenigingen en –groeperingen.

VAK410 is dan ook altijd betrokken bij de organisatie van grote supportersacties. Te denken aan bijvoorbeeld: ‘Geef AJAX zijn gezicht terug’ een actie gericht op de herinvoering van het enige echte AJAX logo, ‘Jaakke rot op’ met als doel het aftreden van de voorzitter van AJAX en ‘Wij zijn AJAX’ een actie waarmee supporters hun onvrede uitten over de sportieve prestaties van dat moment. VAK410 is ook vertegenwoordigd in de werkgroep ‘Deze man verdiend een standbeeld’ welke een standbeeld voor Bobby Haarms realiseert.